HAMİLELİK ŞEKERİNDE DİYET VE BESLENME

GESTASYONEL DİYABET (GEBELİK ŞEKERİ) VE DİYET
Gestasyonel diyabet tedavisinde genellikle öncelikle diyet uygulanır ve diet ile kan lekeri (glukoz) insülin tedavisine geçmeye gerek kalmaz. Diyet tedavisi ile amaç kan glukoz seviyelerini normal sınırlarda tutacak ancak fazla kilo alımı ve yetersiz beslenmeye neden olmayacak en uygun kalori alımını sağlamaktır. Anne adayının gebelikten önceki kilosu, gebelikte diyabet tanısı aldığı andaki kilosu, fiziksel aktivite düzeyi ve alışkanlıkları dikkate alınarak en uygun beslenme şekli ve diyet listesi oluşturulur. Hamilelikte genel beslenme kuralları ve yeme-içme konusunda dikkat edilmesi gerekenler konusunda ayrıntılı bilgiyeburaya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
z) değerleri normal seviyelere düşürülemediğinde ünsülin tedavisine geçilir. Diyet ile istenen normal kan şekeri değerlerine ulaşılabiliyorsa

Günlük besinlerle alınması gereken kalori miktarı:
Gestasyonel diyabetes mellitus (gebeliğe bağlı şeker hastalığı, GDM) durumunda alınması gereken günlük kalori miktarı hamilenin kilosu ile doğru orantılıdır. Alttaki tabloda yaklaşık değerler belirtilmiştir:

Karbonhidrat içeren yiyecekler:
Besin maddeleri başlıca karbonhidrat, protein ve yağlar olmak üzere üçe ayrılır. Karbonhidrat içeren yiyecek ve içecekler alındığında vücutta glukoza dönüşürler ve kan şekerinin yükselmesine neden olurlar. Kan şekeri yükseldiğinde pankreastan insülin salgısı arttırılarak düşürülmeye çalışılır. Protein ve yağ içeren besinler alındıklarında kan şekerinin yükselmesine neden olmazlar. Bu nedenle diyabet hastalarında özellikle karbonhidrat içeren besinlerde kısıtlama yapılır ancak sıfır karbonhidrat ile beslenmek imkansız olduğu için belli bir miktar karbonhidrat, yağ ve protein içeren besin kombinasyonu gün içerisine dağıtılır.

Karbonhidrat (şeker) içeren yiyecek ve içecekler.
Karbinhidrat içeren besinler her gün yaygın şekilde tüketilen besinlerdir ancak gebeliğe bağlı diyabet durumunda bunların belli miktar ve zaman aralıkları ile tüketilmesi gerekir. Karbonhidrat içeren başlıca besinler şunlardır:
- Meyveler, sebzeler (meyvelerde daha çok), meyve suları
- Ekmek, makarna, pasta, kurabiye, börek gibi un ile yapılmış bütün gıdalar
- Pirinç
- Patates
- Mısır gevreği
- Baklagiller: Nohut, kuru fasulye, mercimek...
- Tahıllar
- Çikolata, şeker, bisküvi gibi tatlı yiyeceklerin hepsi
- Süt, yoğurt daha çok protein ve yağ içerir ancak karbonhidrat da bulunur
- Pizza, hamburger v.b fast food ürünler

Diyet listesi:
Hamilelikte (gebelikte) şeker hastalığı (diyabet) durumunda uygulanabilecek diyet listesi hastanın yaşına, kilosuna, sağlık durumuna, var olan diğer hastalıklarına, fiziksel aktivite düzeyine göre değişiklik gösterebilir. Aşağıdaki liste sadece diyet listesinin genel mantığını ve düzenini anlatmak amacıyla örnek olarak verilmişir. Sadece şeker hastalarının değil diyet gereken bütün hastaların doktorlarına ve diyetisyenlerine danışmadan kendi başlarına, başka yerlerden öğrendikleri diyetleri uygulamamaları gerekir, çünkü her insanın hastalığı ve uygulaması gereken diyet programı farklı olabilir.
Örnek diyet listesi:
- Sabah saat 8'de: Şekersiz çay, az miktarda beyaz peynir, 2-3 dilim kepekli ekmek, domates, salatalık: Bu öğün görüldüğü gibi çok az karbonhidrat yani şeker içeren bir öğündür. Kahvaltıda fazla şekerli gıda alınmamalıdır çünkü bu saatler insülin direncinin en yüksek olduğu saatlerdir, kan şekeri çok fazla yükselebilir.
- Saat 10-11 arasında az miktarda meyve. Meyveler fazlaca şeker içerdikleri için fazla miktarda tüketilmemelidir. 1 porsiyon meyve demek yaklaşık olarak orta boy 1 elma veya armut vaya10 adet çilek veya ince bir dilim kavun, karpuz veya 12 adet kiraz veya 2 küçük mandalina veya orta boy 1 portakal veya yarım muz veya orta boy bir şeftali demektir.
- Öğle saat 1 civarında 1 tabak çorba, az miktarda et veya tavuk, sebze yemeği, yoğurt, kepekli ekmek ve yine 1 porsiyon meyve tüketilebilir.
- Öğleden sonra saat 4 civarında ara öğün olarak kepekli ekmek ve yoğurt, ayran veya kibrit kutusu kadar beyaz peynir alınabilir.
- Saat akşam 6 gibi akşam yemeğinde çorba, sebze yemeği, salata, et veya tavuk, yoğurt, kepekli ekmek gibi şekerli olmayan ürünler tüketilmelidir. Bunların yerine kuru fasulye, nohut, yeşil mecimek tercih edilebilir. Akşam yemeğinde de 1 porsiyon meyve alınabilir.
- Yatmadan önce saat 10 gibi yoğurt, 1 dilim kepekli ekmek veya 1 kase çorba gece uzun süre açlık oluşmaması için önerilir.

Diyabet hastalarına akşam yatmadan önce alınan ufak öğün ile sabah kahvaltısı arasında 10-12 saatten fazla aralık olmaması önerilir. Yukarıdaki örnek diyet listesinde de görüldüğü gibi karbinhidratlar gün içerisine ufak miktarda dağıtılarak alınır, tek seferde fazla miltarda şekerli gıda alınmamalıdır.

Neler yenmemeli? Dikkat edilmesi gerekenler?
Gebelikte diyabet (gebelik şekeri) tanısı konulduğunda yenmemesi gereken besinlerden bazılarını sıralamak gerekirse:
- Fazla miktarda tatlı, çikolata, şeker yenmemelidir
- Fazla miktarda meyve yenmemelidir.
- Ekmek, börek, makarna gibi un ürünlerini fazla yememek gerekir
- Pirinç ve patates fazla tüketilmemelidir
- Meyve suları fazla miktarda şeker içerdiği için dikkat edilmelidir
- Enerji içecekleri gebelikte tüketilmemelidir
- Çay çok az şekerli veya şekersiz içilmelidir
- Kahvaltıda çok fazla bal, reçel, çikolata gibi hızlı şeker yükseltici besinler almamaya dikkat edilmelidir
- Öğün aralarında abur cubur, çikolata, bisküvi, tatlı v.b yieyecekler tüketilmemelidir
- Öğünlerin saatlerine dikkat edilmelidir, öğünler atlanmamalıdır.
- Tatlandırıcı içeren diyet (light) ürünlerin tüketilmesi veya tatlandırıcı şekerler gebelikte önerilmez. Bu konu hakkında ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarakulaşabilirsiniz.
- Süt laktoz içerir. Laktoz glikoz ve galaktozdan meydana gelen bir disakkarit karbonhidrattır, bu nedenle kan şekerinin yükselmesine neden olur. Diyabette süt az miktarda tüketilmelidir.
- Gün içerisinde yeterince su içmeye özen gösterilmelidir.

Hamilelikte şeker hastalığı varlığında asla yenmemesi gereken pek yiyecek yoktur ancak önemli olan yukarıdaki örnek diyet listesinde gösterildiği gibi belli miktar ve sayıyı geçmemektir.

Egzersiz, spor ve hareketli yaşam tarzı:
Haftada ortalama 5 gün 30 dakika hafif derecede egzersiz (yürüyüş) aşırı kilo almayı önlemek ve normal kan şekeri değerlerini korumak için faydalıdır. Gebelikte ağır sporlar yapılmamalıdır. Spor veya egzersiz sırasında kan şekerinin aşırı düşmesine karşı tedbirli olunmalıdır. Hareketsiz yaşam tarzı aşırı kilo almaya neden olur bu da insülin direncini arttırarak kan şekeri değerlerinin yüksek seyretmesine neden olur, diyetin yetersiz kalmasına ve insülin tedavisine gerek duyulmasına neden olabilir. Hamilelikte egzersiz ve spor konusunda ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.