HAMİLELİKTE İNSÜLİN DİRENCİ (REZİSTANSI)

GEBELİKTE İNSÜLİN DİRENCİ (REZİSTANSI)

İnsülinin hormonunun vücutta çeşitli etkileri olmakla beraber başlıca etkisi kan şekerinin düzenlenmesidir, insülin vücutta karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasında rol alır. İnsülin direnci yani insülin rezistansı insülin hormonunun dokularda etki göstermesine karşı olan direnci ifade eder yani insülinin dokularda etki gösterme yeteneği azalır. İnsülin kas ve diğer bazı dokularda kandaki glikozun (şekerin) doku hücreleri içerisine girmesini sağlayacak şekilde etki gösterir. İnsülin direncinin artması (insülin duyarlılığının azalması) halinde insülin hormonu bu etkisini yeterince gösteremez ve doku içerisine geçemeyen şeker kanda birikir, kan şekeri normalden fazla yükselir. Diyabet (şeker hastalığı) olanlarda kan şekeri yükselmesi kabaca bu şekilde açıklanabilir.
İnsülin direnci olan kişilerde insülin seviyesi genellikle yüksek saptanır çünkü var olan direnci yenerek görevini yerine getirebilmek için insülin hormonu artış gösterir ancak buna rağmen dirençten dolayı kan şekerini düşürmeyi başaramaz.

Hangi durumlar insülin direncinin artmasına (yüksek olmasına) neden olur:
- Diyabet (Tip 2 diabet)
- Obezite (aşırı kilo, bel çevresi kalınlığı insülin direnci ile  ilgilidir.)
- Gebelik
- Genetik nedenler
- İmmünolojik nedenler

Gebelikte insülin direncinin artması:
Gebelik sırasında başlıca hormonal nedenlerle insülin direncinde artış izlenir. (İnsülin sensitivitesi azalır.) Hamileliğin 24-28 haftaları arasında insülin direnci en yüksek seviyededir, bu nedenle 50 gram glikoz yükleme testi bu haftalarda yapılır.
Anne adayının kilolu olması ve obezite insülin direncinin artmasına katkıda bulunur. Aşırı kilolu hamilelerde insülin rezistansı ve GDM (gebeliğe bağlı şeker hastalığı) daha sık görülür. Bazı araştırmalar sağlıklı beslenme ve egzersiz ile aşırı kilo alımının önlenmesi durumunda hamilelikte insülin direncinin azaldığını göstermiştir (kaynak). Son yıllarda GDM sıklığının 2 katına çıkması da gebeliklerin daha kilolu geçmesi ile ilgilidir.

Gebelik matabolik sistem mekanizmalarında çok değişikliklere yol açan bir durumdur. Bu değişiklikler neticesinde yağ dokusunda artış olur, insülin direncinde artış olur.  Gebelikte değişiklik gösteren bazı plasental hormonal düzeyler anne matabolizmasını bebeğin beslenmesi lehine değiştirmeye çalışırlar.

Human Plasental Laktojen (hPL)
Gebelikte insülin direncinde artış ile ilgisi en iyi bilinen hormondur. Gebelikte hPL düzeyi yaklaşık 30 kat artar. Hamilelik süresince pankreastan insülin salınımında artışa neden olur ve periferal insülin direncinde artışa neden olur (kaynak).

Human Placental Growth Hormone (hPGH)
Hipofizden salınan growth hormona (büyüme hormonu) benzer. Gebelikte düzeyi yaklaşık 8 kat artar ve hPL gibi insülin direncinde artışa neden olur (kaynak).