ANNE ÖLÜM ORANI

Anne ölümü nedir?
Dünya Sağlık Örgütü anne ölümünü şu şekilde tanımlamıştır:
Gebeliğin herhangi bir döneminde ve doğumdan (veya gebeliğin bitiminden) sonraki 42 gün içerisinde gebeliğe bağlı nedenlerle meydana gelen ölümlerdir. Bu tanımda annenin ölüm sebebi gebeliğe direk olarak bağlı bir neden veya gebelik nedeniyle bir hastalığın şiddetlenmesine bağlı nedenler veya gebeliğin yönetimi, verilen tedavi yöntemleri ile ilgili nedenler olabilir.  Tanımda gebeliğin "yeri ve süresinden bağımsız olarak" ifadesi yer almaktadır. Kazara ve tesadüfen olan anne ölümleri bu tanımın dışında kalmaktadır.

Anne ölüm oranı (maternal mortality ratio): Belli bir zaman diliminde anne ölümü sayısının canlı doğum sayısına oranıdır. (100 bin canlı doğum başına düşen anne ölüm sayısı)
Anne ölüm hızı (maternal mortality rate): Anne ölüm sayısının doğurganlık çağındaki kadınların sayısına oranıdır. (15-45 yaşındaki kadınlar)

Doğrudan Anne Ölümü:
Hamilelik dönemi ve doğumdan sonraki 42 gün süresince gebeliğe bağlı doğal komplikasyonlar veya yapılan müdahaleler neticesinde yani direk gebelikle ilgili patolojilere bağlı olarak meydana gelen komplikasyonlardan kaynaklanan  ölümlerdir.

Dolaylı Anne Ölümü:
Hamilelikten önce annede var olan bir hastalığın gebeliğin etkisiyle şiddetlenmesi neticesinde meydana gelen anne ölümleridir. (Örneğin hamilelikten önce olan bir kalp kapak hastalığının gebeliğin etkisiyle şiddetlenmesi ve ölüme neden olması)

Geç Anne Ölümü:
Doğumdan veya  düşüklerden sonraki 42. gün ile bir yıla kadar olan zaman diliminde doğrudan veya dolaylı  nedenlerle meydana gelen anne ölümleridir.

Tesadüfî Ölümler:
Gebelik, doğum, doğum sonrası 42 gün içerisinde meydana gelen gebeliğin herhangi bir etkisine bağlı olmayan ölümlerdir. Örneğin kaza, yaralanma,  intihar, zehirlenme v.b.

Dünya Sağlık Örgütüne göre 2008 yılında 358.000 anne ölümü gerçekleşmiştir. Bu ölümlerin %60'ı doğum sonrası dönemde meydana gelmiştir. Doğum sonrası ölümlerin %45'i doğumdan sonraki ilk 24 saat içerisinde meydana gelmiştir. %65'i ilk bir hafta içerisinde meydana gelmiştir.

Dünyada anne ölümlerinin en sık görüldüğü bölgeler Afrika ve Güney-doğu Asya bölgeleridir, anne ölümlerinin yaklaşık yarısı bu bölgelerde meydana gelmektedir.Gelişmekte olan ülkelerde çok daha fazla görülmektedir. Anne ölümü bir ülkenin gelişmişlik düzeyi ile ve sağlık hizmetlerine ulaşma başarısı ile doğrudan orantılıdır.

Anne ölüm nedenleri:
- Aşırı kanama
- Enfeksiyonlar
- Preeklampsi ve eklampsi
- Distosi (Zor doğum)
- Güvenli olmayan düşükler
- İndirekt nedenler

Dünya Sağlık Örgütüne göre.
- Her gün yaklaşık 800 kadın gebeliğe ve doğuma bağlı önlenebilir nedenlerle kaybedilmektedir.
- Anne ölümleri kırsal ve fakir bölgelerde daha yüksektir.
- 15 yaş altındaki adolesan gebeliklerde anne adayı ileri yaşlardaki gebeliklere göre komplikasyonlara ve anne ölümüne karşı daha fazla risk atındadır.
- 1900 ve 2010 yılları arasınnda anne ölüm oranı yaklaşık %50 oranında azalmıştır. Gebelik sırasında ve doğum öncesi, doğum sonrası bakım imkanları anne ölümlerini azaltmakta çok önemlidir.
- 2010 yılında Dünyada gebelik sırasında veya doğumdan sonra 287.000 anne ölümü  meydana gelmiştir.

Anne ölüm oranının artmasına neden olan faktörler:
Bazı ülkelerde anne ölüm oranlarının diğerlerinden yüksek olmasından rol alan başlıca nedenler şunlardır:
- Anne adaylarının sağlık hizmetlerine ulaşamayacak kadar uzak ve kırsal alanlarda yaşaması
- Kaliteli sağlık hizmeti verebilecek kalifiye personel sayısının yetersiz olması
- Yoksullluk
- Bilgi eksikliği
- Yöresel kültürel uygulamalar

Dünyada anne ölüm oranı:
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) ve Dünya Bankası (WB) bütün dünyada anne ölümlerini azaltmak amacıyla çalışma başlatmıştır.
Anne ölüm oranlarının azaltılması "Birleşmiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedefleri"nden birisidir.
(bkz: millennium development goals) Burada 1990 ile 2015 yılları arasında anne ölüm oranının dünyada dörtte üç oranında azaltılması hedeflenmiştir. 2012 yılı itibariyle yayınladıkları raporda henüz amaçlanan hedefe ulaşılamadığını ancak anne ölümlerinin 1990 yılına göre yarıya düştüğünü bildirmişlerdir.
(bkz: millennium development goals - report 2012) Aynı raporda doğum öncesi bakıma ulaşma ve doğuma sağlık personelinin eşlik etme oranlarında artış olduğu bildirilmiştir.
2012 yılı raporuna göre:
2010 yılında dünyada yaklaşık 297000 anne ölümü meydana gelmiştir, bu 1990 yılına göre %47 oranında azalma olduğu anlamına gelmektedir. Bu ölümlerin %56'sı Sahraaltı Afrika'da ve %29'u Güney Asya'da meydana gelmiştir. 1990 ve 2010 yılları arasında Dünya genelinde anne ölüm oranı (MMR) 400'dan 240'a düşmüştür. Ancak hala gelişmekte olan ülkelerde anne ölüm oranı gelişmiş ülkelere göre 15 kat fazladır.
2012 yılında gelişmiş ülkelerde anne ölüm oranı ortalama: 16 (1900 yılında 26)
2012 yılında gelişmekte olan ülkelerde anne ölüm oranı ortalama: 240 (1900 yılında 440)

Türkiye'de anne ölüm oranı:
Ülkemizde anne ölüm oranı son yıllarda yüksek oranda düşüş göstermiştir ve 2011 yılında 15.5 olarak bildirilmiştir. (100.000 canlı doğumda 15.5) (kaynak:sağlık istatistikleri yıllığı 2011)
2012 yılında 64.0 olan oran 2007 yılında 21.2'ye 2011 yılında 15.5'e düşmüştür.
2011 yılı sağlık istatistikleri yıllığında görüldüğü üzere ülkemizde anne ölüm oranı İstanbul (8.4) ve Doğu Marmara bölgesinde en düşüktür (8.7). En fazla Orta Anadolu bölgesindedir (23.9).

Faydalanılan diğer kaynaklar:
- http://www.who.int/maternal_child_adolescent/epidemiology/maternal/en/
- http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs348/en/
- http://www.who.int/healthinfo/statistics/indmaternalmortality/en/
- http://data.worldbank.org/indicator/SH.STA.MMRT