GEBELİK TAKİBİ

GEBELİK TAKİBİ           Gebelik kadın yaşamının en önemli  dönüm noktalarından biridir.Başlangıcından  sonuna kadar size mutlu, mesut, heyecanlı günler getirdiği gibi;  stresli, sıkıntılı  problemli   anlarda  yaşatabilir. Gebelik kadınlar tarafından sıklıkla bir hastalıkmış gibi algılansa da, gerçekte bir hastalık değil, insan yaşamının doğal bir bölümüdür, fizyolojik bir olaydır.Gebeliklerin %  80 inde herhangi bir  takip, tetkik yapılmasa bile herşey yolunda gider ve bir problem oluşmaz. Ancak %  20 lik grupta  gebelik seyrinde bazı problemler  kaçınılmaz olarak oluşur.Burada önemli olan bu grubu ayırt etmek ve yapılması gerekenleri yapmaktır. Bu  şekilde anne ve  bebek  sağlığı güvenle takip edilebilir. Sorunsuz  grupta da her şeyin yolunda gittiğini olabildiğince müdahaleci olmadan izlemek gerekir. Unutulmamalıdır ki eğer izlemezsek gelişen problemleri fark edemeyiz.Veya fark ettiğimizde artık çok geç olabilir.Bu yüzden gebeliğin düzenli takip edilmesi ve riskli gebeliklere ilişkin risklerin baştan belirlenerek, alınabilecek tedbirlerin alınması gelişebilecek komplikasyonlara hazırlıklı olunması çok önemlidir.                         Gebelik takibinin nasıl yapılacağı konusunda dünyada konuyla ilgili sağlık otoritelerinin tanımladığı çeşitli protokoller vardır. Türk perinataloji derneğinin yayınlamış olduğu bir protokolü sitemizde bulabilirsiniz.Ancak her gebenin takibi  gerek gebelik riskleri, gerekse gebenin şikayetleri ve kişisel özelliklerine bağlı olarak kendine özgün bir yol izler. Gebelik sürecinde doktorun gebeyi tanıması ve gebenin de doktorunu tanıması, bu uzun yolda birlikte olumlu bir iletişim ve başarılı bir takip için çok önemlidir.Gebenin doktoruna güvenmesi, gerektiği zaman ulaşabileceğini bilmesi, ne gibi  risklerinin olduğunu bilmesi, gebeliği hakkında doğru bilgilendirilmiş olması çok önemlidir.                         Gebeliğin ultrasonografik olarak saptanabilmesi, kullandığımız  yüksek rezolusyonlu cihazlarla çok erken dönemde mümkün olmaktadır. Son adet tarihinden itibaren 5 hafta 4 günden itibaren bebek kalp atımlarını da saptamak mümkün olmaktadır.Gebelik doğrulandıktan sonra gebenin varsa sistemik hastalıkları, operasyonları, önceki gebeliklerin akıbeti, akraba evliliğ,i kan uyuşmazlığı gibi konular  sorgulanır ve belirlenir. Bu ilk görüşmede gebelik seyrinde çıkabilecek sorunlar büyük oranda belirlenir.                           Maalesef oluşan tüm gebelikler doğumla  sonuçlanmaz. Yaklaşık % 20  si ilk üç ayda çeşitli nedenlerle kaybedilir. Bu yüzden ilk üç ay gebelik takibinde ayrı bir önem arzeder.Bu  sürede gebelikle ilgili yapılması gereken rutin tetkikler yapılır. Bu dönemdeki diğer bir önemli nokta gebeye mutlaka   folik asit takviyesi yapılmasıdır.Gebeye oluşabilecek sorunlar ve nasıl davranacağı nelere dikkat edeceği konusunda bilgi verilmelidir.                           Gebeliğin en önemli muayenelerinden birisi  11-14  haftalar arasında yapılan, ultrason muayenesi ve eş zamanlı yapılan kan testlerinden oluşan  ikili tarama testinin de  yapıldığı muayenedir. Bu dönemde bebeğin pek çok organını görmek  mümkün olur ve ayrıca ense kalınlığı ölçümü yapılır. İkili tarama testi down sendromu denilen bir çeşit  kromozomal kökenli  zihinsel gerilikle ilgili risk belirlenmesini sağlayan bir testtir. Bu haftada gebeye ve eşine  down sendromu ve tarama testi  sonuçları hakkında ayrıntılı bilgi verilir.                           Bundan sonraki takiplerde, gebe artık ayda bir çağrılır.16-18 haftalar arasında yapılan ultrason muayenelerinde bebeğin pek çok organı son derece  ayrıntılı şekilde izlenebilir.İkili tarama testinin yapılmadığı gebelerde bu dönemde  down sendromu riski belirlemek amaçlı, üçlü tarama veya  dörtlü tarama testleri yapılabilir.                         Gebelerin Tetanoz aşısı ile ilgili takip ve uygulamaları aile hekimleri tarafından  son derece titiz bir şekilde yapılmaktadır. 18  haftadan sonra uygulanmasında yarar vardır.                         Gebeliğin 22-24  haftaları arası  bebeğin ultrasonda en kaliteli görüntülerinin alınabildiği haftalardır.Bu dönemde bebeğe kalp değerlendirmesi yapılır. Gerek görülürse fetal ekokardiografi yapılabilir.Ayrıca rahme giden damarlardaki kan akımı ölçümleri(uterin arter dopler ölçümleri) yapılarak  ilerleyen haftalarda oluşabilecek riskler hakkında bilgi edinilmiş olur.Dopler testinin normal çıkması rahatlatıcıdır.                                        Gebelikte beslenme ve vitamin, mineral takviyesi gebelerin çok kafasını karıştıran bir konudur.İlk üç ayda yapılan folik asit takviyesini takiben, gebelerde kan değerleri de izlenmek kaydıyla demir hapları verilmelidir. Bunun dışında önerilen diğer tıbbi preparatlar gebenin kişisel özelliklerine göre belirlenir. Genel olarak protein içeriği zengin hergün süt, yumurta ve yoğurdun sofrada olduğu, sebze, meyve ve salata ağırlıklı, şekerli ballı tatlılardan uzak bir beslenme tarzı bütün ihtiyaçları karşılar. Bu konularda gebelere gerekli açıklamalar yapılmalıdır.Yanlış beslenme alışkanlıkları düzeltilmelidir.                         24  hafta gebelik şekeri denilen durumun belirlenmesi gereken dönemdir. Bütün gebelere bu dönemde 50 gr  şeker yükleme testi uygulanır. Bu testte 140 mg /dl üzeri sonuçlarda 100  gr şeker yükleme testine başvurulur. Gizli şekerin gebeliğin seyri üzerinde kontrol altına alınmazsa pek çok riski vardır.Alınacak önlemler ve kan şekeri regulasyonuyla riskler büyük oranda ortadan kalkar.                         Gebeliğin sonraki dönemlerindeki  takipler daha çok bebeğin büyüme ve gelişmesi, amnion sıvısının miktarı, çocuğun eşinin(plasentasının) özellikleri,  erken doğum tehdidi gelişmesi gibi konulara  yönelir.Tansiyon takipleri daha da önem kazanır.                         Bu dönemdeki takipler genellikle ayda bir yapılmakla birlikte, gebenin özelliklerine göre planlanır.                         Günümüzde 34 gebelik haftasını tamamlamış bebekler yenidoğan yoğun bakım desteği ile genellikle kayda değer sorunlar çıkarmadan dış  dünyaya uyum sağlayabilmektedir.Bizim doğum hekimi olarak amacımız ise   37 haftayı doldurmaktır. 37 haftadan sonra doğan bir bebek artık gününde doğmuş kabul edilmekte ve dış dünyaya  uyumda bir problem beklenmemektedir.                         Gebeliğin son aylarında normal doğum ve sezaryen konusunda hasta ve eşi ayrıntılı bir biçimde bilgilendirilir. Her iki yönteminde avantajları dezavantajları konuşulmalı ve  doğum konusunda bir kanaat oluşturulmalıdır.Özellikle acil durumlarda nasıl hareket edileceği konusunda bir plan yapılmalı, ne zaman ne yapılacak belirlenmelidir.