YUMURTA ÇATLATMA İĞNESİ NEDİR?

KADINLARDA YUMURTLAMA İĞNESİ

Yumurta çatlatma iğnesi nedir? Ne işe yarar?
Kısırlık (infertilite) tedavisi gören hastalara en sık önerilen ilaçlardan birisidir yumurta çatlatma amacıyla kullanılan ilaçlar bu nedenle hastalar bu ilaçların ne olduğunu ve yumurtlamayı nasıl sağladığını merak ederler. Yumurta oluşturmak ve yumurtayı (folikülü) büyütmek amacıyla kullanılan ilaçlar farklıdır, bu yazıda kastedilen ilaç büyümüş folikülün çatlaması ve bu sayede yumurtlama sağlanması amacıyla kullanılan ilaçlardır.  Bu nedenle yumurta çatlatma iğneleri sadece yumurta büyüdüğünde tek doz olarak uygulanır, yumurta büyütme amacıyla kullanılan ilaçlar ise ardışık günler boyunca (1-2 hafta) her gün uygulanır genellikle, ta ki yumurta büyüyene kadar.
Aşağıdaki linklerden yumurta büyütmek amacıyla kullanılan iğne (enjeksiyon) ve tablet ilaçlar hakkında bilgi alabilirsiniz. Her iki yönteme de yumurta büyümesi sağlandıktan sonra yumurta çatlatma iğneleri uygulanabilir.
- İğne İle Yumurtlama Tedavisi (KOH)
-Klomifen (Klomen, Serophene, Gonaphene) İle Kısırlık Tedavisi 

Yumurta çatlatma iğneleri nasıl etki eder? İlaçtan kaç gün sonra çatlama olur?
Yumurta çatlatma iğneleri (Ovitrelle® , Pregnyl®, Profasi®) "human chorionic gonadotropin (HCG)" ismi verilen hormonu içerir. HCG hormonunun beta alt-birimi kanda gebelik testinde ölçülen hormondur. Bu ilaçlarda bulunan HCG alfa alt birimi yapı itibariyle beyinde hipofizden salgılanan luteinizan hormon (LH)'a çok benzer, aynı etkiyi yapar. LH hormonu normalde kadın vücudunda yumurtlama olmadan yaklaşık 36 saat önce yükselmeye başlayan ve maksimal değere ulaşması ile yumurtlamayı tetikleyen (yumurta çatlamasını sağlayan) hormondur. Bu konu hakkında ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilrisiniz. HCG içeren ilaçlar ile LH hormonunun bu etkisi taklit edilir, bu nedenle HCG ilacı (yumurta çatlatma iğnesi) uygulandıktan ortalama 36 saat sonra (bir buçuk gün sonra) yumurtla çatlaması yani yumurtlama (ovulasyon) olayı meydana gelir.

Yumurta çatlatma iğnesi nasıl uygulanır, nereye yapılır?
Bu ilaçlar genellikle cilt altına veya kas içerisine enjeksiyon yapılacak şekilde üretilir. Her markanın ne şekilde uygulanacağı prospektus kağıdında tarif edilir, doktorunuzun tavsiyesi ne şekilde ise o şekilde uygulamanı gerekir. Cİlt altı (subkutan) uygulama için üretilen ilaçlar genellikle göbek etrafına veya üst kol arka tarafına uygulanır. Kas içerisine (intramuskuler) uygulama amacıyla üretilen ilaçlar ise genellikle kalçaya uygulanır.

Yumurta çatlatma iğnesi ne zaman yapılır?
Bu ilaçlar genellikle yumurta 18-20 mm civarında büyüklüğe eriştiğinde uygulanır. Ancak çok fazla yumurta oluşmussa veya E2 hormon değeri çok yüksekse çatlatma iğnesi uygulanmayabilir bazı hallerde. Burada önemli olan yumurtanın eriştiği büyüklüktür, adetin kaçıncı gününde uygulandığı şeklinde bir kural yoktur. Yumurtanın yeterli büyüklüğe erişmesi genellikle adet kanaması başladıktan sonraki 10.-17 günler arasına denk gelir. Asla doktor kontrolü olmadan uygulanmaması gereken ilaçlardır.

Yan etkileri:
Olabilecek en ciddi tyan etkilerden birisi OHSS'dir. OHSS hakkında ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. OHSS geliştiğinde karın ağrısıi bulantı, kusma, ishal, nefes darlığı, hızla kilo alma gibi belirtiler meydana gelebilir. Ciddi bir durumdur ve bu tür şikayetlerin varlığında hemen doktora başvurmak gerekir. Alerjik yan etkiler de meydana gelebilir nadiren. Yumurtalık kisti (over kisti) oluşumuna neden olabilir.

Yumurta çatlatma iğnesi ile hamile kalanlar ne zaman doktora başvurmalıdır?
Her hamilelikte olduğu gibi fark edilir edilmez hatta hiçbir belirti olmasa bile adet gecikmesi olduktan sonra doktora başvurulması gerekir. Yapılan kanda gebelik testi veya ultrasonografi değerlendirmeleri ile gebelik kesinleştirilir.

Yumurta çatlatma iğnesi ne kadar etkilidir?
Hap veya iğne ile yumurta büyütme tedavisi gören bir kadında, yumurta büyümesi sağlandıktan sonra yumurta çatlatma iğnesi uygulanması durumunda her ay için gebelik oluşma şansı yaklaşık %15 civarında değişmektedir. Bu  oran çiftin özelliklerine ve kısırlık nedenine göre değişiklik gösterir. Tedavi genellikle 3-6 ay süreince uygulanır.

Yumurta çatlatma iğnesinden kaç gün sonra cinsel ilişki olmalıdır?
Yumurtlama (folikül çatlaması) yumurta çatlatma iğnesi uygulandıktan 36 saat sonra olacağı için ilk ilişki bu saate yakın zamanda önerilir. Yumurta çatlatma ilacının yapıldığı gün ilişki önerilmez. İlk ilişkiden sonra birer gün ara ile bir iki kez daha ilişki önerilir.

Yumurta çatlatma iğnesinden sonra aşılama ne zaman yapılır?
açtlatma iğmesi uygulandıktan 36 saat sonra yumurtlama beklendiği için aşılama da iğne uygulandıktan yaklaşık 36 saat sonra yapılır. Sperm verilmesi ve hazırlanması bu saatten önce bitirilmelidir ve spermler gecikmeden getirilmelidir aşılama uygulanacak merkeze. Aşılama hakkında ayrıntılı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilrisiniz.

Yumurta çatlatma iğnesinden ne kadar sonra hamilelik testi yapılır?
Gebelik testi adet gecikmesi yaşandıktan hemen sonra yapılabilir. Bu ortalama olarak yumurta çatlatma iğnesi (HCG enjeksiyonu) yapıldıktan 14 gün sonrasına denk gelir. Hamilelik belirtileri genellikle bu kadar erken başlamaz.

Yumurta çatlatma iğnesinden sonra adet ne zaman olur?
Yumurta çatlasa da çatlamasa da gebelik oluşmayabilir. Gebelik oluşmadığı taktirde genellikle çatlatma iğnesi uygulandıktan 2 hafta sonra adet (relg, mens) kanaması başlar. Ancak bu dönemde başlayan her kanama adet sanılmamalıdır, dikkatli olunmalıdır, bazen gebelik ile ilgili kanamalar da bu döneme denk gelebilir (implantasyon yani yerleşme kanaması gibi). Benzer şekilde adet gecikmesi yalanması da mutlaka gebelik olduğu anlamına gelmez, kullanılan hormon ilaçları adet gecikmesine neden olabilir. Bu tür çelişkili durumlarda mutlaka doktora danışılmalıdır.