PUBERTE PREKOKS (ERKEN YAŞTA ADET GÖRME)

PUBERTE (ERGENLİK DÖNEMİ)
Puberte prekoks aslında erken yaşta adet görme anlamına gelmez, pubertenin yani ergenliğin erken yaşta başlaması manasına gelir. Puberte dönemi ergenlik dönemi (bluğ çağı) demektir. Adet görme ise bu dönemde kız çocuğunda görülen değişikliklerden sadece birisidir. Puberte dönemine kızlar ortalama 9-13 yaşları arasında girerler. Kızlar erkeklerden ortalama 2 yıl daha önce girerler bu döneme. Puberte döneminde öncelike güğüsler gelişir buna telarş denir. Meme gelişimi genellikle tek taraflı olarak başlar ve 6 ay sonra diğer taraf da gelişmeye başlar. Daha sonra koltuk altlarında ve cinsel bölgelerde tüylenme başlar buna pubarş denir. En son olarak da adet görme başlar bu ilk görülen adete menarş denir. Menarşın 9 yaşından önce başlamasına erken adet görme (erken menarş) denir.Bu dönemde oluşan bu fiziksel değişimlerden başka boy uzaması olur, vücut kadınsı şekil almaya başlar ve önemli psikolojik değişimler olur. Bu değişimlerin oluşması ve tamanlanması ortalama 5 yıl sürer.

PUBERTE PREKOKS (ERGENLİĞİN ERKEN YAŞTA BAŞLAMASI)

Kız çocuklarında 9 yaşından önce pubertenin başlamasına puberte prekoks (erken puberte) denir. 16 yaşından sonra olmasına puberte tarda (gecikmiş puberte) denir. Puberte prekoks gerçek (santral-gonadotropin bağımlı) veya yalancı (periferal-gonadotropinden bağımsız) olabilir. Gerçek puberte prekoks beyindeki bir patolojiye bağlı hipotalamus hipofiz-gonad aksının erken çalışması sonucu salınan seks hormonlarına bağlı gelişir. Yalancı puberte prekoksta ise sorun beyinden değil diğer organlardaki bir patolojiden kaynaklanır, bu patolojiye bağlı fazla seks hormonu salgılanmaktadır.

Gerçek puberte prekoks nedenleri: İdiopatik (sebebi bilinmeyen) olabileceği gibi beyin tümörleri, kafa travması, menenjit, ensefalit, hidrosefali, araknoid kist gibi beyinle ilgili birçok patolojiye bağlı gelişebilir.

Yalancı puberte prekoks nedenleri: Konjenital adrenal hiperplazi, yumurtalık kistleri, hormon salgılayan over tümörleri (granüloza hücreli tümör, leydig hücreli tümör) adrenal korteks tümörleri, hormonal steroid içeren ilaçlar...

Puberte prekoksta bu değişimler erken yaşta başladığı için kemik epifizleri erken kapanır ve başta hızla uzayan çocuk daha sonra uzamanın erken durması nedeniyle kısa kalır. Puberte prekoksta tedavideki amaçlar çocuğun boy uzamasının erken durmasını engellemek ve psikososyal destek vermektir. Gerçek puberte prekoksta tedavide hormonal ilaçlarla (GNRH analoğu) beyindeki patolojiye bağlı fazla hormon salınımı durdurulur. Yalancı puberte prekoksta ise sebebe yönelik tedavi yapılır, örneğin bir tümör sebep olmuşsa bunun ameliyatla alınması gerekir.