POLİKİSTİK OVER TANISI

Polikistik over (PKO, PKOS, PCOS) tanısı (teşhisi) konulabilmesi için aşağıdaki 3 kriterden en az ikisinin olması gerekir:
(Rotterdam ESHRE, ASRM 2003)
1. Aşırı tüylenme, akne, saç dökülmesi olması veya kanda androjen (testosteron v.b) hormonlarında yükseklik saptanması
2. Seyrek adet görme (Oligo-anovulasyon, Oligomenore)
3. Overlerde (yumurtalıklarda) ultrason ile polikistik görüntü (fazla sayıda küçük kistler) izlenmesi

Yukarıdaki üç kriterden üçünün de bulunması şart değildir. Bazı polikistik over hastalrında nadiren adetler düzenli olabilir , diğer kriterler yani aşırı tüylenme ve overlerde polikistik görünüm mevcuttur. Bazılarında da aşırı tüylenme olmayabilir, diğer kriterler vardır. Bazılarında da ultrasonda overlerde kistler görünmeyebilir, overler normal görünümdedir. Şişmanlık PCOS'ta sık görülür ancak şart değildir ve zaten 3 tanı kriteri arasında yoktur.

Polikistik over sendromu tanısındaki kriterler yıllar içerisinde araştırma ve bilimsel kanıtlara bağlı olarak değişmiştir. Ancak burada hiçbir zaman değişmeyen bir kural vardır ki: "polikistik over sendromu tanısı koyduracak sabit hiçbir belirti, bulgu yoktur; hatta bazen bir kaç bulgunun varlığında bile tanıyı kesinleştirmek mümkün olmaz." Örneğin yukarıdaki 3 kriterden ikisinin var olması polikistik over sendromu tanısı koyulması için son yıllardaki  bilimsel toplantılarda kabul edilmiştir ancak bu kriterlerle tanı koymak bile bazen zor olabilir, örneğin adet göreye başlanan ilk yıllarda seyrek ve düzensiz olması normaldir, bu hastada aynı anda ultrasonda overlerde polikistik görüntü olması iki kriterin tamamlanıp tanının kesin konulduğu anlamına gelmez herzaman. Polikistik over sendromu olmayan normal kadınların da yüzde yirmisinde overlerde ultrasonda polikistik görüntü saptanmaktadır. Sonuç olarak polikistik over sendromu tanısı herzaman iki kere iki dört eder gibi net ve kolay konulamaz, buradaki bulguları ve şikayetleri gösteren her hasta kendisinde polikistik over sendromu olduğunu düşünmemelidir. (Hastalar arasında bu tür endişe ve yanılgı çok sık görülmektedir.)

PKOS'ta ultrasonda overlerin görüntüsü:
- Boyutu artmış, hiperekojenik stromalı ve multipl periferik küçük antral follikül kistleri izlenir ultrasonda.
Ancak bu görüntünün ultrasında izlenemesi tek başına PKOS tanısı koydurmaya yeterli değildir!
Normal kadınların  %20 sinden fazlasında, hipotalamik-pitutuar aks disfonksiyonlarda, hiperprolaktinomalarda da aynı  polikistik over görüntüsü izlenebilmektedir.

Eski yıllarda tanıda kullanılan LH/FSH oranının 2'den büyük olması artık günümüzde tanı kriteri olarak kullanılmamaktaudr.

Ayırıcı tanı:
Polikistik over senromu ile karışabilecek şu durumlar ayırıcı tanıda mutlaka düşünülmelidir.
- Cushing sendromu
- Androjen salgılayan tümörler
- Konjenital adrenal hiperplazi
Bu hastalıklar da aşırı androjen üretimi ve şişmanlık gibi PCOS ile benzer belirtilere neden olabilirler.