POLİKİSTİK OVER İLE İLGİLİ HASTALIKLAR VE RİSKLER

Polikistik over sendromunda (PCOS, PKO) adet düzensizliği, aşırı tüylenme, hamile kalamama gibi şikayetlerin yanı sıra diğer bazı hastalıkların görülme riskinde artış izlenmektedir. Aşağıda bahsedilen bu hastalıkların risklerinin artmasında temel sebep polikistik over sendromunda görülen insülin direncidir, bunun yanı sıra şişmanlık, ovulasyon (yumurtlama) düzensizliği gibi durumların varlığı da bazı hastalıkların artmasına neden olmaktadır.

Obezite (Şişmanlık):
Polikistik over sendromunda obezite yaklaşık %30 oranında izlenir. Özellikle santral obezite denilen göbek çevresinde yağ birikmesi şeklindedir. Beş çevresinin ölçümü 88 cm üzerinde saptanır, bel-kalça oranı artmıştır. Obezite insülin rezistansı, glukoz intoleransı, hiperandrojenemi ve lipid metabolizmasındakii bozukluk ile ilgilidir.

Tip 2 Diabet (Şeker hastalığı):
Polikistik over hastalarında glukoz intoleransı (şeker hastalığına yatkınlık) ve aşikar tip 2 diabet (şeker hastalığı) riski artmaktadır. Polikistik overli hastaların yaklaşık %20-40'ında glukoz intoleransı görülür ve hastalar 40'lı yaşlarına geldiklerinde yaklaşık %10'unda diabet hastalığı başlar. Bu nedenle polikistik over hastalığı tanısı konulan hastalara 75 gram glukoz testi ile diabet taraması yapılmalıdır. Hamile kaldıklarında da gebeliğe bağlı diabet riskinden dolayı 50 gram glukoz testi yapılmalıdır. Diabet hastalığındaki artış başlıca polikistik over hastalarında görülen insülin direnci ile ilgilidir.

Kalp hastalıkları (koroner arter hastalığı):
Polikistik over hastalarında koroner arterlerde (kalp damarlarında) daralma ve buna bağlı kalp hastalıkları oranında artış saptanmıştır. Bundan başlıca PAI tip 1'deki  (plasminogen activator inhibitor type 1) artış sorunlu tutulmuştur. Ayrıca polikistik over hastalarında bozulan lipid-kolesterol profili de kalp damar hastalıklarına yatkınlık yaratabilir.

Endometrial hiperplazi ve endometrium (rahim) kanseri:
Polikistik over hastalarında endometrial hiperplazi (rahim iç tabakasında kalınlaşma) ve endometrium kanseri  riskinde artış olmasının başlıca sebebi ovulasyon (yumurtlama) düzensizliğidir. Polikistik overde endometrium kanseri riski 3 kat artmaktadır. Sürekli olarak ovulasyon düzensizliği olan hastalarda endometrium (rahim iç tabakası) progesteron etkisinden yoksun kalır ve östrojen etkisi ile kalınlaşır. Bu durum sürekli ve uzun yıllar devam ettiğinde endometrial kalınlaşma ve kanser meydana gelebilir. Ovulasyon (yumurtlama) sonrasında oluşan progesteron hormonu salgısı rahim iç tabakasını bu kalınlaşmadan korur ancak polikistik over hastalarında ovulasyonun az sayıda olması bu korumayı azaltır. Bu nedenle polikistik over hastalarını bu tür risklerden korumak için bazı durumlarda her ay siklik progesteron ilaç tedavisi verilir, bu şekilde rahim iç tabakasında kalınlaşma ve kansere meyil önlenir. Ayrıca polikistik overde sık rastlanan obezite ve tip 2 diabet de endometrium kanseri açısından risk faktörleridir.

Meme ve over (yumurtalık) ve serviks (rahim ağzı) kanseri:
Yapılan bazı araştırmalara rağmen polikistik over hastalığı ile meme ve over ve serviks kanseri arasında ilişki olduğu gösterilmemiştir.

Kolesterol- lipid profilinde bozulma:
Polikistik over hastalarında (kilodan bağımsız olarak) yüksek kolesterol ve lipid profilinde bozulmaya yatkınlık saptanmıştır. HDL düşer, LDL, VLDL, trigliserid yükselir.

Metabolik sendrom:
Metabolik sendrom insülin rezistansı, diabet, hipertansiyon, abdomimnal (santral) obezite, trigliserid ve kolesterol yüksekliği ile karakterize bir durumdur. Polikistik over hastalarında yaklaşık %25 oranında saptanır. Koroner kalp hastalığı riskinde artma mevcuttur.

Burada anlatılan risklerden dolayı poliksitik over sendromu hastalarının kilo takibi, bel çevresi ölçümü, tansiyon takibi, kolesterol takibi, diabet taraması (75 gram glıukoz testi), pelvik ultrasonografi ve endometrium kalınlığı gibi değerlendirmeleri yapılmalıdır. Burada anlatılan hastalık risklerini azaltmak için başta kilo vermek üzere, diet, egzersiz, gerekirse ilaç tedavileri uygulanmalıdır.
Kaynaklar: 1 , 2 , 3